نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امیرحسین مهران فروز ¹
• حسن علی عربی ²
• داریوش علیپور ³
• عباس فرح آور ⁴

¹ گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. رایانامه: a.mehranforooz@agr.basu.ac.ir

² نویسنده مسئول، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. رایانامه: aliarabi@basu.ac.ir

³ گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. رایانامه: alipourd@basu.ac.ir

⁴ گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. رایانامه: a.farahavar@basu.ac.ir

چکیده

هدف: ویژگی‌های فیزیکی و توازن مواد مغذی خوراک از جمله مهم‌ترین عوامل مؤثر بر سلامت، عملکرد و رفتارهای تغذیه‌ای دام به‌شمار می‌روند. این عوامل نه تنها بر تأمین نیازهای تغذیه‌ای دام تأثیر مستقیم دارند، بلکه می‌توانند در ارتقای کارایی تولید، بهبود کیفیت محصولات دامی و کاهش بیماری‌های مرتبط با تغذیه نقش کلیدی ایفا کنند. این پژوهش با هدف بررسی اثر شکل فیزیکی خوراک در مراحل پایانی آبستنی و اوایل شیردهی میش‌ها بر متابولیت‌های شیمیایی خون، وضعیت آنتی‌اکسیدانی و عملکرد بره‌ها پس از تولد انجام شد.
 روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از 36 رأس میش نژاد مهربان با میانگین وزنی 09/2±17/50 کیلوگرم و میانگین سنی سه تا چهار سال در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 1- کنسانتره آردی، 2- کنسانتره پلت و 3- خوراک کاملاً مخلوط پلت بودند. تیمارهای آزمایشی در دو ماه پایانی آبستنی و ماه اول شیردهی در اختیار میش­ها قرار گرفت. برای بررسی فراسنجه­های بیوشیمیایی خون و وضعیت آنتی‌اکسیدانی، نمونه‌گیری خون از میش‌ها در سه مقطع (30 روز پیش از زایش، روز زایش، و 30 روز پس از زایش) و پیش از تغذیه وعده صبح انجام شد. میزان تولید شیر و چربی شیر نیز در روز 21 پس از زایش موردبررسی و ارزیابی قرار گرفت. هم‌چنین، عملکرد بره‌ها از طریق وزن‌کشی آن‌ها در روز تولد و به‌صورت هفتگی تا پایان دوره موردارزیابی قرار گرفت.
یافته­ها: نتایج نشان داد که مقدار خوراک مصرفی در دوره پیش و پس از زایش و هم‌چنین تولید شیر در تیمارهای مصرف‌کننده خوراک کاملاً مخلوط پلت و کنسانتره پلت در مقایسه با میش­های مصرف‌کننده کنسانتره بیش‌تر بود (05/0>P)، درحالی‌که درصد چربی شیر تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت. مصرف خوراک کاملاً مخلوط پلت و کنسانتره پلت به‌طور معنی‌داری غلظت گلوکز و اوره سرم میش‌ها را افزایش داد (05/0>P)، درحالی‌که سایر فراسنجه‌های خونی مانند کلسترول، تری‌گلیسرید، پروتئین کل و آنزیم‌های کبدی تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند. هم‌چنین، تغذیه میش‌ها با خوراک پلت موجب کاهش غلظت مالون‌دی‌آلدهید و افزایش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل در برخی بازه‌های زمانی شد (05/0>P) که نشان‌دهنده کاهش استرس اکسیداتیو در دام‌های تغذیه‌شده با این خوراک بود. علاوه بر این، وزن بدن و افزایش وزن روزانه بره‌ها در برخی بازه‌های زمانی تحت تأثیر شکل فیزیکی خوراک میش‌ها قرار گرفت. بره‌های متولدشده از میش‌هایی که با خوراک کاملاً مخلوط پلت و کنسانتره پلت تغذیه‌شده بودند، در بازه زمانی هفت تا 30 روزگی وزن بیش‌تر و افزایش وزن روزانه بالاتری نسبت به تیمار کنسانتره آردی داشتند (05/0>P). با این‌حال، تفاوت معنی‌داری در وزن تولد بره‌ها بین تیمارهای مختلف مشاهده نشد.
نتیجه­گیری: در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که تغذیه میش‌ها با خوراک کاملاً مخلوط پلت و کنسانتره پلت در اواخر آبستنی و اوایل شیردهی می‌تواند به ارتقای عملکرد میش‌ها، بهبود عملکرد بره‌ها، افزایش برخی فراسنجه‌های بیوشیمیایی، و تقویت شاخص‌های آنتی‌اکسیدانی خون میش‌ها منجر شود. این یافته‌ها بر نقش مؤثر شکل فیزیکی خوراک به‌عنوان ابزاری کارآمد در بهینه‌سازی سلامت، عملکرد تولیدی و رفاه دام تأکید دارند.

کلیدواژه‌ها

• پلت
• ظرفیت آنتی اکسیدانی
• شکل فیزیکی خوراک
• عملکرد
• میش

عنوان مقاله [English]

The effect of physical form of diet in late pregnancy and early lactation on blood biochemical parameters and antioxidant status of mehraban ewes and performance of suckling lambs

نویسندگان [English]

• Amirhosein Mehranforooz ¹
• Hassan Aliarabi ²
• Daryoush Alipour ³
• Abbas Farahavar ⁴

¹ Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran. E-mail: a.mehranforooz@agr.basu.ac.ir

² Corresponding Author, Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran. E-mail: aliarabi@basu.ac.ir

³ Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran. E-mail: alipourd@basu.ac.ir

⁴ Department of Animal Science, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran. E-mail: a.farahavar@basu.ac.ir

چکیده [English]

Objective: The physical characteristics and nutrient balance of feed are among the most critical factors influencing animal health, performance, and feeding behavior of livestock. These factors not only have a direct impact on meeting the nutritional requirements of livestock but also play a key role in enhancing production efficiency, improving product quality, and mitigating nutrition-related diseases. This study aimed to evaluate the effects of feed physical form during late gestation and early lactation in ewes on blood metabolites, antioxidant status, and lamb performance after birth.
Materials and methods: This study was conducted using 36 Mehraban breed ewes with an average body weight of 50.17±2.09 kg and an average age of three to four years in a completely randomized experimental design. The experimental treatments included: 1- mash concentrate, 2- pelleted concentrate, and 3- pelleted total mixed ration (TMR). Experimental treatments were provided to ewes during the last two months of pregnancy and the first month of lactation. To evaluate blood biochemical parameters and antioxidant status, blood samples were collected from the ewes at three times (30 days before lambing, day of lambing, and 30 days after lambing) before the morning feeding. Milk yield and milk fat content were also assessed on day 21 postpartum. Also, the performance of the lambs was evaluated by weighing them on the day of birth and weekly until the end of the trial.
Results: The results indicated that feed intake during in the pre- and post-partum periods, as well as milk production, was higher in ewes fed with pelleted TMR and pelleted concentrate compared to those fed with mash concentrate (P<0.05), while the milk fat percentage was not affected by the experimental treatments. Feeding pelleted TMR and pelleted concentrate significantly increased serum glucose and urea concentrations (P<0.05), while other blood parameters, such as cholesterol, triglycerides, total protein, and liver enzymes, were not influenced by the experimental treatments. Also, feeding ewes with pelleted feed led to a significant reduction in malondialdehyde concentration and an increase in total antioxidant capacity at certain time points (P < 0.05), indicating a reduction in oxidative stress in animals fed this type of feed. In addition, body weight and daily weight gain of lambs were affected by the physical form of the feed consumed by the ewes at certain time points. Lambs born to ewes fed with pelleted TMR and pelleted concentrate had higher weight and daily weight gain between days seven and 30 of age than those born to ewes fed with mash concentrate (P<0.05). However, no significant difference was observed in lamb birth weight between different treatments.
Conclusions: Overall, the results of this study indicated that feeding ewes with pelleted TMR and pelleted concentrate during late pregnancy and early lactation can improve ewe performance, improve lamb performance, increase certain biochemical parameters, and enhance the antioxidant status of the ewes' blood. These findings emphasize the effective role of the physical form of feed as an effective tool in optimizing animal health, production performance, and welfare.

کلیدواژه‌ها [English]

• Antioxidant capacity
• Ewe
• Pellet
• Performance
• Physical form of feed