زهرا علی محمدی؛ حسن شیرزادی؛ کامران طاهرپور؛ علی خطیب جو
دوره 26، شماره 1 ، فروردین 1403، ، صفحه 73-86
چکیده
در مطالعه حاضر تأثیر پودر گیاهان پونه کوهی، رزماری و دارچین به‌عنوان جایگزین‌هایی برای آنتی‌بیوتیک‌ها، با استفاده از 192 قطعه جوجه گوشتی یک روزه (خروس) در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار، چهار تکرار و هشت قطعه در هر تکرار بررسی شد. تیمارهای آزمایشی به شرح ذیل بودند: 1- کنترل منفی (جیره پایه بدون افزودنی و بدون چالش کمپیلوباکتر ...
بیشتر
در مطالعه حاضر تأثیر پودر گیاهان پونه کوهی، رزماری و دارچین به‌عنوان جایگزین‌هایی برای آنتی‌بیوتیک‌ها، با استفاده از 192 قطعه جوجه گوشتی یک روزه (خروس) در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار، چهار تکرار و هشت قطعه در هر تکرار بررسی شد. تیمارهای آزمایشی به شرح ذیل بودند: 1- کنترل منفی (جیره پایه بدون افزودنی و بدون چالش کمپیلوباکتر ژژونی)؛ 2- کنترل مثبت (جیره پایه بدون افزودنی، اما چالش یافته با کمپیلوباکتر ژژونی)؛ 3- کنترل مثبت+ اریترومایسین (55 میلی‌گرم در کیلوگرم)؛ 4- کنترل مثبت+ پودر پونه کوهی ( سه گرم در کیلوگرم)؛ 5-کنترل مثبت+ پودر رزماری (سه گرم در کیلوگرم) و 6- کنترل مثبت+ پودر دارچین ( سه گرم در کیلوگرم). تمام جوجه‌ها به‌جز گروه کنترل منفی، از روز 21 تا 25 دوره پرورش روزی یک‌بار از طریق دهانی با cfu/mL108×2 از کشت زنده باکتری کمپیلوباکتر ژژونی چالش داده شدند. نتایج نشان داد چالش کمپیلوباکتر ژژونی ضمن تضعیف عملکرد در دوره رشد سبب افزایش کلونیزاسیون کمپیلوباکتر و کاهش شمار لاکتوباسیل‌ها در فضولات شد (05/0>p). چالش کمپیلوباکتر ژژونی همچنین ضمن کاهش قابلیت هضم مواد آلی منجر به کاهش ارتفاع پرز، نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت و مساحت سطح پرز در ژژنوم شد (05/0>p). تمامی اثرات منفی ناشی از کمپیلوباکتر ژژونی توسط تیمارهای حاوی افزودنی تعدیل شد (05/0>p)، هرچند که تیمار حاوی دارچین در مقایسه با سایر افزودنی‌ها پتانسیل نسبتاً پایین‌تری داشت. به‌طور کلی، می‌توان نتیجه گرفت که پونه کوهی و رزماری پتانسیل تخفیف اثرات پاتوژنیک کمپیلوباکتر ژژونی را دارند و می‌توانند به‌عنوان جایگزین‌های مناسبی برای آنتی‌بیوتیک‌ها در تغذیه جوجههای گوشتی مورداستفاده قرار گیرند.
زهرا نوره؛ کامران طاهرپور؛ محمد اکبری قرایی؛ حسن شیرزادی؛ حسینعلی قاسمی
دوره 22، شماره 4 ، دی 1399، ، صفحه 645-657
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر عصاره هیدروالکلی گیاه چویر، آنتی‌بیوتیک، پروبیوتیک و مخلوط ویتامین-سلنیوم بر عملکرد رشد و پاسخ ایمنی جوجههای گوشتی تحت شرایط تنش گرمایی، آزمایشی با استفاده از 350 قطعه جوجه گوشتی نر یک‌روزه (راس 308) در قالب طرح کاملاً تصادفی با هفت تیمار و پنج تکرار (10 جوجه در هر تکرار) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار فاقد ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر عصاره هیدروالکلی گیاه چویر، آنتی‌بیوتیک، پروبیوتیک و مخلوط ویتامین-سلنیوم بر عملکرد رشد و پاسخ ایمنی جوجههای گوشتی تحت شرایط تنش گرمایی، آزمایشی با استفاده از 350 قطعه جوجه گوشتی نر یک‌روزه (راس 308) در قالب طرح کاملاً تصادفی با هفت تیمار و پنج تکرار (10 جوجه در هر تکرار) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار فاقد تنش و بدون افزودنی در جیره (شاهد منفی)، تیمار تحت تنش گرمایی و بدون افزودنی در جیره (شاهد مثبت)، شاهد مثبت + آنتی‌بیوتیک، شاهد مثبت + پروبیوتیک، شاهد مثبت + مخلوط ویتامین-سلنیوم، و شاهد مثبت + 200 یا 400 میلی‌گرم در کیلوگرم عصاره چویر. نتایج نشان داد همه مکمل‌های مورد مطالعه اثر منفی تنش گرمایی بر عملکرد را کاهش دادند (p>0/05). در مقایسه با گروه شاهد مثبت، همه تیمارهای آزمایشی به استثنای تیمار آنتی بیتیک، میزان لنفوسیت را افزایش ولی میزان هتروفیل و نسبت هتروفیل به لنفوسیت را کاهش داد(p>0/05). تیتر کلی و IgG ثانیوه برعلیه SRBC در جوجه هایی که مکمل دریافت کردند در شرایط تنش گرمایی بیش تر بود(p>0/05). سطح بالای عصاره چویر ایمنی سلولی در پاسخ به تزریق فیتوهماگلوتینین در پوست پرده پا را افزایش داد(p>0/05). براساس نتایج این آزمایش استفاده از 400 میلی گرم ئر کیلوگرم عصاره چویر در جوجه های گوشتی عملکرد رشد و پاسخ ایمنی را در شرایط تنش گرمایی بهبود می بخشد و می تواند به عنوان ی جایگزین مناسب برای آنتی بیوتیک ها و مکمل های رایج در شرایط تنش گرمایی استفاده شود.
حسن شیرزادی؛ زینب نظری؛ کامران طاهرپور
دوره 22، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 153-164
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر پودر گیاهان آویشن زوفایی و سرخارگل بر کیفیت عضله سینه جوجههای گوشتی چالش یافته با کمپیلوباکتر ژژونی انجام شد. از تعداد 192 قطعه جوجه گوشتی یک روزه (هر دو جنس) سویه راس 308 در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار، چهار تکرار و هشت قطعه در هر تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: یک)جیره پایه فاقد افزودنی ...
بیشتر
این تحقیق به منظور بررسی تأثیر پودر گیاهان آویشن زوفایی و سرخارگل بر کیفیت عضله سینه جوجههای گوشتی چالش یافته با کمپیلوباکتر ژژونی انجام شد. از تعداد 192 قطعه جوجه گوشتی یک روزه (هر دو جنس) سویه راس 308 در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار، چهار تکرار و هشت قطعه در هر تکرار استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: یک)جیره پایه فاقد افزودنی (به‌عنوان گروه شاهد)؛ دو،سه) جیره پایه+پودر گیاه سرخارگل (0/25و0/50درصد)؛ چهار،پنج)جیره پایه+پودر گیاه آویشن زوفایی(0/25و0/50درصد) و شش)جیره پایه+آنتی‌بیوتیک اریترومایسین (55میلی‌گرم در‌کیلوگرم) بودند. تمام جوجه‌ها در روز 21 دوره پرورش با cfu/mL1011×4 از سوسپانسیون باکتری کمپیلوباکتر ژژونی به طریق گاواژ دهانی چالش یافتند. غلظت مالون‌دی‌آلدهید عضله سینه توسط مکمل کردن جیره با پودر سرخارگل(0/25درصد)، پودر آویشن زوفائی(0/25درصد) و اریترومایسین به‌صورت معنی‌داری کاهش یافت(0/05>P). همچنین در مقایسه با گروه شاهد تمام تیمارهای آزمایشی منجر به کاهش معنی‌داری در کلونیزاسیون باکتری‌های سرمادوست در عضله سینه شدند(05/0>P)، با این حال شمار باکتری‌های هوازی تنها توسط جیره‌های حاوی پودر آویشن زوفائی(0/25درصد) و اریترومایسین بطور معنی‌داری کاهش یافت(0/05>P). سایر صفات نظیر pH، رنگ، ترکیب شیمیایی، ظرفیت نگهداری آب، اتلاف آب ناشی از تراوش، اتلاف آب ناشی از پخت و پز، اتلاف آب ناشی از پرس تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفتند. با توجه به نتایج حاصل، برای پیشگیری از پراکسیداسیون چربی‌های گوشت و کاهش باکتری‌های سرمادوست می‌توان از گیاهان سرخارگل و آویشن زوفایی به‌میزان 25/0 درصد جیره به جای اریترومایسین استفاده کرد، با این حال آویشن زوفایی به‌دلیل فعالیت ضد باکتریایی بالاتر آن روی کاهش شمار باکتری‌های هوازی، نسبت به سرخارگل ارجحیت دارد.
حسن شیرزادی؛ غلام رضا زابلی
دوره 21، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 499-509
چکیده
این پژوهش به منظور برآورد نیاز بلدرچین ژاپنی (Coturnix coturnix japonica) از هفت تا 21 روزگی به اسید آمینه متیونین با استفاده از رگرسیون خط شکسته خطی و خط شکسته درجه دو تحت شرایط محیطی تنش مزمن گرمایی انجام شد. به همین منظور از تعداد 480 قطعه بلدرچین در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار (جیره‌های حاوی سطوح 0/40، 0/45، 0/50، 0/55، 0/60 و 0/65 درصد متیونین) و چهار ...
بیشتر
این پژوهش به منظور برآورد نیاز بلدرچین ژاپنی (Coturnix coturnix japonica) از هفت تا 21 روزگی به اسید آمینه متیونین با استفاده از رگرسیون خط شکسته خطی و خط شکسته درجه دو تحت شرایط محیطی تنش مزمن گرمایی انجام شد. به همین منظور از تعداد 480 قطعه بلدرچین در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تیمار (جیره‌های حاوی سطوح 0/40، 0/45، 0/50، 0/55، 0/60 و 0/65 درصد متیونین) و چهار تکرار استفاده شد. جیره پایه براساس ذرت-کنجاله سویا بصورت آردی تهیه شد و برای تهیه جیره‌های آزمایشی مکمل دی ال-متیونین جایگزین نشاسته در جیره پایه شد. جوجه‌ها تا سن هفت روزگی با جیره یکسانی پرورش و پس از وزن کشی، به صورت تصادفی بین تیمارها توزیع شدند. پرندگان از 8 روزگی روزانه 6 ساعت (دمای 0/8±37 درجه سلسیوس از ساعت 10 صبح تا 4 عصر) در معرض تنش مزمن گرمایی قرار گرفتند. میزان نیاز متیونین برای افزایش وزن، ضریب تبدیل خوراک و تولید ماهیچه سینه براساس رگرسیون خط شکسته خطی، به ترتیب 0/55، 0/57 و 0/60 درصد جیره و براساس رگرسیون خط شکسته درجه دو به ترتیب 0/58، 0/59 و 0/62 درصد جیره برآورد شد. براساس یافتههای این تحقیق، جهت دستیابی به عملکرد بهینه بلدرچین‌های ژاپنی تحت شرایط استرس گرمایی مزمن، به نظر میرسد میزان نیاز به متیونین بالاتر از توصیههای رایج است.
حسن شیرزادی؛ حسین ناصرمنش؛ علی خطیب جو؛ کامران طاهرپور؛ محمد اکبری قرایی
دوره 21، شماره 1 ، اردیبهشت 1398، ، صفحه 151-163
چکیده
تأثیر اسانس درمنه خزری و باکتری لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس بر عملکرد، میکروبیولوژی، مورفولوژی و قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی در بلدرچین‌های تخمگذار ژاپنی با استفاده از تعداد 180 قطعه بلدرچین تخمگذار 46 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار (نه قطعه جوجه در هر تکرار) بررسی شد. تیمارهای آزمایشی شامل جیره پایه به‌عنوان ...
بیشتر
تأثیر اسانس درمنه خزری و باکتری لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس بر عملکرد، میکروبیولوژی، مورفولوژی و قابلیت هضم ایلئومی مواد مغذی در بلدرچین‌های تخمگذار ژاپنی با استفاده از تعداد 180 قطعه بلدرچین تخمگذار 46 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار (نه قطعه جوجه در هر تکرار) بررسی شد. تیمارهای آزمایشی شامل جیره پایه به‌عنوان گروه شاهد (فاقد افزودنی)، جیره پایه+ اُکسی‌تتراسایکلین (200 میلی‌گرم در کیلوگرم)، جیره پایه+ اسانس درمنه خزری (250 میلی‌گرم در کیلوگرم) و جیره پایه+ لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس (cfu 1011×02/4 در کیلوگرم جیره) بودند. نتایج نشان داد که استفاده از لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس در مقایسه با تیمارهای شاهد و اسانس درمنه خزری سبب افزایش توده تخم بر اساس مرغ خانه شد (05/0P<). همچنین استفاده از تیمارهای لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و اسانس درمنه خزری در مقایسه با تیمار شاهد سبب افزایش لاکتوباسیل‌های موجود در محتویات ایلئوم پرندگان شد (05/0P<). افزون بر این، پرندگان تغذیه شده با جیره‌های حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس و اُکسی‌تتراسایکلین از نظر صفات ارتفاع پرز و نسبت ارتفاع پرز به عمق کریپت در مقایسه با گروه شاهد افزایش معنی‌داری را نشان دادند (05/0P<). نتیجه‌گیری می‌شود که استفاده از لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس به‌عنوان یک جایگزین برای آنتی‌بیوتیک مناسب‌تر از اسانس درمنه خزری است.
حسن شیرزادی؛ حسین ناصرمنش؛ علی خطیب جو؛ کامران طاهرپور؛ محمد اکبری قرایی
دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1397، ، صفحه 613-623
چکیده
هدف از این آزمایش بررسی تأثیر اسانس گیاه آرتمیزیا آنوا و پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس بر کیفیت تخم و لاشه بلدرچین‌های تخمگذار ژاپنی بود. به‌همین منظور از تعداد 180 قطعه بلدرچین تخمگذار 46 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار (نه قطعه جوجه در هر تکرار) استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) جیره پایه به‌عنوان گروه ...
بیشتر
هدف از این آزمایش بررسی تأثیر اسانس گیاه آرتمیزیا آنوا و پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس بر کیفیت تخم و لاشه بلدرچین‌های تخمگذار ژاپنی بود. به‌همین منظور از تعداد 180 قطعه بلدرچین تخمگذار 46 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار (نه قطعه جوجه در هر تکرار) استفاده شد. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) جیره پایه به‌عنوان گروه شاهد (فاقد افزودنی)، 2) جیره پایه + اکسی‌تتراسایکلین (200 میلی‌گرم در کیلوگرم)، 3) جیره پایه + اسانس گیاه آرتمیزیا آنوا (250 میلی‌گرم در کیلوگرم) و 4) جیره پایه + پروبیوتیک (CFU1011× 02/4 لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس در کیلوگرم جیره) بودند. نتایج نشان داد که استفاده از پروبیوتیک در مقایسه با تیمارهای شاهد و آرتمیزیا سبب افزایش معنی‌دار مجموع وزن تخم و گرم تخم تولیدی روزانه شد (05/0P<). همچنین در مقایسه با گروه شاهد، مکمل کردن جیره پایه با اسانس گیاه آرتمیزیا سبب کاهش میزان مالون دی‌آلدئید زرده تخم (05/0P<) و وزن کبد (06/0P=) شد. افزون بر این استفاده از تمامی افزودنی‌ها سبب افزایش وزن فولیکول‌های F3 و F2 شد (05/0P<). براساس نتایج این آزمایش، می‌توان از لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس به‌عنوان یک جایگزین برای آنتی‌بیوتیک برای افزایش تولید و از اسانس آرتمیزیا برای تولید محصولات سالم در تغذیه بلدرچین استفاده نمود.
حسن شیرزادی؛ حسین ناصرمنش؛ علی خطیب جو؛ کامران طاهرپور؛ محمد اکبری قرایی
دوره 20، شماره 3 ، آبان 1397، ، صفحه 451-462
چکیده
هدف از این آزمایش، بررسی تأثیر اسانس گیاه آرتمیزیا آنوا و پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس به‌عنوان جایگزینی برای آنتی‌بیوتیک در تغذیه بلدرچین‌های تخمگذار ژاپنی بود. تعداد 180 قطعه بلدرچین تخمگذار ژاپنی 46 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار (نه قطعه جوجه در هر تکرار) تا سن 109 روزگی استفاده شدند. تیمارهای ...
بیشتر
هدف از این آزمایش، بررسی تأثیر اسانس گیاه آرتمیزیا آنوا و پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس به‌عنوان جایگزینی برای آنتی‌بیوتیک در تغذیه بلدرچین‌های تخمگذار ژاپنی بود. تعداد 180 قطعه بلدرچین تخمگذار ژاپنی 46 روزه در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و پنج تکرار (نه قطعه جوجه در هر تکرار) تا سن 109 روزگی استفاده شدند. تیمارهای آزمایشی شامل: 1) جیره پایه به‌عنوان گروه شاهد (فاقد افزودنی)، 2) جیره پایه + اکسی‌تتراسایکلین (ppm 200)، 3) جیره پایه + اسانس گیاه آرتمیزیا آنوا (ppm 200) و 4) جیره پایه + پروبیوتیک (CFU1011 × 02/4 در کیلوگرم جیره) بودند. در کل دوره پرورش، استفاده از پروبیوتیک در جیره، در مقایسه با تیمارهای شاهد و آرتمیزیا سبب افزایش معنی‌داری در توده تخم پرندگان شد (05/0P<). گروه‌های تغذیه‌شده با پروبیوتیک و آرتمیزیا در مقایسه با گروه دریافت‌کننده آنتی‌بیوتیک از نظر غلظت گلوکز، کلسترل و LDLکاهش معنی‌داری را نشان دادند (05/0P<). تعداد لمفوسیت در گروه تغذیه‌شده با جیره حاوی آرتمیزیا در مقایسه با گروه‌های دریافت‌کننده پروبیوتیک و آنتی‌بیوتیک کمتر بود ولی تعداد هتروفیل‌ها بیشتری داشتند (05/0P<). تعداد گلبول سفید و نسبت هتروفیل به لمفوسیت در پرندگانی که آرتمیزیا دریافت کردند بیشتر از از سایر گروه‌ها بود (05/0P<). بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، پروبیوتیک لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس می‌تواند به‌عنوان یک محرک رشد در تغذیه بلدرچین‌های تخمگذار ژاپنی مورد استفاده قرار گیرد.
نسرین رشیدی؛ علی خطیب جو؛ کامران طاهرپور؛ محمد اکبری قرایی؛ حسن شیرزادی
دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1397، ، صفحه 145-157
چکیده
تأثیر عصاره شیرین بیان، پروبیوتیک، ضد قارچ و بیوچار بر عملکرد جوجه های گوشتی تغذیه شده با خوراک آلوده به آفلاتوکسین B1 با استفاده از 350 قطعه جوجه گوشتی سویه راس در قالب طرح کاملاً تصادفی، با هفت تیمار (شاهد منفی (جیره پایه بدون آفلاتوکسین و ماده افزودنی)، شاهد مثبت (جیره پایه حاوی یک میلی گرم آفلاتوکسین و بدون ماده افزودنی) و پنج گروه ...
بیشتر
تأثیر عصاره شیرین بیان، پروبیوتیک، ضد قارچ و بیوچار بر عملکرد جوجه های گوشتی تغذیه شده با خوراک آلوده به آفلاتوکسین B1 با استفاده از 350 قطعه جوجه گوشتی سویه راس در قالب طرح کاملاً تصادفی، با هفت تیمار (شاهد منفی (جیره پایه بدون آفلاتوکسین و ماده افزودنی)، شاهد مثبت (جیره پایه حاوی یک میلی گرم آفلاتوکسین و بدون ماده افزودنی) و پنج گروه دیگر شامل جیره پایه دارای یک میلی گرم آفلاتوکسین همراه با سه و شش گرم در کیلوگرم عصاره شیرین بیان، 0/5 گرم پروبیوتیک پروتکسین، 0/5گرم ضد قارچ آگراباند و 10 گرم توکسین بایندر بیوچار کودمرغی) و پنج تکرار (10 قطعه) بررسی شد. جیره شاهد مثبت وزن بدن و وزن نسبی سینه جوجه های گوشتی را کاهش و ضریب تبدیل غذایی و درصد چربی بطنی را افزایش داد (0/05 > P). جیره های شاهد منفی، سه گرم عصاره شیرین بیان و بیوچار در دوره رشد، و جیره های شاهد منفی و سه گرم عصاره شیرین بیان در کل دوره پرورش افزایش وزن بالاتر و ضریب تبدیل خوراک کمتری نسبت به سایر تیمارها داشتند (0/05 > P). بالاترین وزن نسبی سینه و بیشترین درصد پروتئین ران به ترتیب در جیره های حاوی پروبیوتیک و مکمل بیوچار مشاهده شد (0/05 >P ). بالاترین سطح پروتئین سرم خون متعلق به جیره حاوی سه گرم عصاره شیرین بیان و شاهد و پایین ترین سطح اسید اوریک خون متعلق به جیره شاهد، ضد قارچ، بیوچار و شش گرم عصاره شیرین بیان بود (0/05 >P ). به طور کلی عصاره شیرین بیان و بیوچار کود مرغی قادر به کاهش اثرات منفی آفلاتوکسین B1 بر عملکرد جوجه های گوشتی هستند.
حسن شیرزادی؛ فرید شریعتمداری؛ محمد امیر کریمی ترشیزی؛ شعبان رحیمی؛ علی اکبر مسعودی
دوره 17، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 151-160
چکیده
برای ارزیابی تأثیر عصارۀ گیاهان سماق و جغجغه به‌عنوان جایگزینی برای آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد، آزمایشی با استفاده از 300 قطعه جوجۀ گوشتی نر یک‌روزه از سویۀ راس 308 در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار، پنج تکرار، و 15 پرنده در هر تکرار در دورۀ سنی صفر تا 28روزگی انجام شد. جیرۀ اصلی بر پایۀ ذرت‌ـ‌سویا و فاقد افزودنی بود (تیمار شاهد) ...
بیشتر
برای ارزیابی تأثیر عصارۀ گیاهان سماق و جغجغه به‌عنوان جایگزینی برای آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد، آزمایشی با استفاده از 300 قطعه جوجۀ گوشتی نر یک‌روزه از سویۀ راس 308 در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار، پنج تکرار، و 15 پرنده در هر تکرار در دورۀ سنی صفر تا 28روزگی انجام شد. جیرۀ اصلی بر پایۀ ذرت‌ـ‌سویا و فاقد افزودنی بود (تیمار شاهد) و سه تیمار دیگر به‌ترتیب با اضافه‌کردن مقدار 200 میلی‌گرم از عصارۀ ریشۀ گیاه جغجغه، عصارۀ میوۀ سماق، و آنتی‌بیوتیک به هر کیلوگرم از جیرۀ اصلی تهیه شدند. میزان افزایش وزن روزانه در دورۀ 7 تا 14روزگی و همچنین کل دورۀ آزمایش (صفر تا 28روزگی) در پرندگانی که با جیره‌های حاوی افزودنی تغذیه شدند، در مقایسه با پرندگان شاهد بالاتر بود (05/0P<). کلسترول سرم خون پرندگانی که با جیرۀ حاوی عصارۀ سماق و یا جغجغه تغذیه شدند، از پرندگان شاهد کمتر بود (05/0P<). تغذیۀ جوجه‌ها با جیره‌های حاوی عصاره‌های گیاهی و یا آنتی‌بیوتیک، تیتر آنتی‌بادی علیه ویروس نیوکاسل را افزایش داد (05/0P<)، ولی این جیره‌ها تأثیری بر تیتر آنتی‌بادی علیه SRBC، ضخامت پوست بدن در پاسخ به چالش با DNCB، و ضخامت پردۀ انگشت پا در پاسخ به تزریق فیتوهماگلوتینین-P نداشتند. وزن نسبی بورس فابریسیوس در پرندگانی که جیرۀ حاوی عصارۀ جغجغه را دریافت کردند از پرندگان شاهد بیشتر بود (05/0P<). با توجه به نتایج بهدستآمده از پژوهش حاضر، عصارۀ ریشۀ گیاه جغجغه و میوۀ سماق می‌توانند به‌عنوان جایگزین‌هایی برای اُکسی‌تتراسایکلین به‌عنوان محرک رشد در جیرۀ جوجههای گوشتی استفاده شوند.